Бауыр ауруларының түрі өте көп және оның әрқайсысына патогенетикалық (аурудың ағымдық механизміне, ағза қызметіне әсер ететін) және этиотропты (аурудың себебіне әсер ететін) емдеу бар. Кейде олар қатар қолданылуы да мүмкін. Терапия әрбір уақытта тек дәрі емес. Бауыр ауруларын емдеуде хирургиялық әдістермен қатар диетотерапия да қолданылуы мүмкін. Алайда, дәрі-дәрмектер жиі сұранысқа ие. Әрбір емдеу тәсілі туралы қысқаша төменде айтып өтеміз.
Бауыр ауруларын емдеу үшін түрлі топтағы дәрі-дәрмектер қолданылады. Бұлардың қатарында, В және С гепатиттерден вирусқа қарсы дәрі-дәрмектер, өт айдайтын құралдар, ферменттер, өт дәрі-дәрмектері және тағы басқалар. Дегенмен де, ең кеңінен қолданылатын дәрілер – бұл гепатопротекторлар.
Дәрілік құралдардың осы шартты тобына1 шығу тегі барынша әртүрлі, бірақ ортақ міндеттері бауырды патологиялық әсерлерден қорғауға бағытталған заттар жатқызылады. Әсер ету механизмі жағынан олар бір-бірінен барынша ерекшеленеді және түрлі қосымша нүктесіне ие. Сондықтан, дәрілік құралды таңдау барысында оның жұмыс тәсілін білу өте маңызды.
Гепатопротективті деп аталатын субстраттардың негізгі түрлері, бұлар:
Бұлардыңәрқайсысытүрліпатологияда қолданылады және оларды қадағалаусыз қолдану теріс салдарларға әкеліп соқтырады. Сондықтан осы дәрілердің басым бөлігінің рецептісіз босатылатындығына қарамастан дәрігердің кеңестері бірінші кезекте болуы тиіс.
Бұл күрделі молекулалар өз мәні жағынан ерекше майлар. Барлық тірі жасушаларда фосфолипидтердің қандай да бір түрі болады, олар жасуша қабырғасының құрамына кіріп, биологиялық мембраналарды қалыптастырады, жүйке ұлпаларында болады, майларды, холестеринді тасымалдауда қатысады және өт ағымын жақсартады2. Бұл кіп-кішкентай молекулалар тек ағза денсаулығы үшін ғана маңызды емес, сонымен қатар, жер бетіндегі жалпы тіршілік үшін өте маңызды болып табылады.
Фармокологиялық тұрғыдан фосфолипидтер үлкен мәнге ие. Олар келесі қызметтерді атқарады:
Фосфолипидті дәрі-дәрмектерде көп қанықпаған май қышқылдары (КҚМҚ) неғұрлым жоғары болған сайын оның жоғарыда аталған қасиеттері анығырақ көрінеді3.
Мұндай гепатопротекторлар әдетте келесі жағдайларда қолданылады:
Әдетте жеңіл қабылданады, қауіпсіздіктің жоғары бейініне ие. Дегенмен, басқа да дәрі-дәрмектер секілді қабылдауда мұқияттылықты және дәрігер тағайындаған қабылдау сызбасын сақтауды талап етеді.
Бұл топқа жасанды синтезделген урсодезоксихолдық қышқылды ғана емес, сонымен қатар, амин қышқылдары бар дәрумендерді де жатқызамыз. Көбіне аталмыш дәрі-дәрмектерді қолдану спектрі шағындау. Яғни, мұндай дәрі-дәрмектерді тағайындайтын аурулар тізімі барынша шектеулі. Егерде қазіргі заманғы дәлелдемелік медицина қағидаларын басшылыққа алсақ, дәрумендер мен амин қышқылдарының қолданылу аясы барынша тарылады.
Урсодезоксихолдық қышқылға қатысты айтар болсақ, өттің іркілуі мен аутоиммундық қабыну аурулары кезінде, мысалы, алғашқы билиарлық цирроз, бауырдың алкогольдік аурулары4 үшін ол стандарт әрі емдеу құралы болып табылады. Дозалау мен қабылдау уақытын дұрыс таңдау маңызды болғандықтан, дәрілік затты қатаң дәрігер бақылауымен тағайындалады.
Табиғаттың сырлары мен құпиялары өте көп.Жыл сайын ғалымдар өсімдіктен бөлінген қандай да бір белсенді компоненттің ерекше қасиеттерін ашып жатады. Бірақ ол дәрілік құралдар тізіміне енгенге дейін барлық қажетті процедуралар мен сынақтардан өту барысында бірнеше жылдарға созылады. Ал бұл өте маңызды. Себебі, медицинаның басты қағидасы: «Зиян келтірме» екені белгілі.
Көптеген шөптерге дәрілік қасиеттерді көрсетіп жатады, оларды бауыр ауруларын емдеуге қолданады. Бірақ, дәлелденген тиімділері өте аз.
Көбіне негізінде, жақсы көмектесетін дәрілік құрал болып ішіне жай экстракт қана емес, өсімдіктен бөлінген синтетикалық зат кіретін дәрілік құралдар табылады.
Диетаны елемеуге, әсіресе бауыр аурулары кезінде, болмайды. Дұрыс тамақтану ауру мүшеден артық салмақты түсіреді, ал бұл өте маңызды. Бауыр аурулары кезіндегі диета туралы толық көрші мақаладан оқыңыз (диета туралы мақалаға сілтеме).
Консервативтік ем көмектеспейтін кезде, кейбір жағдайларда ауруды радикалды тәсілмен жеңуге болады: көмекке хирургия келеді. Тасы бар өт қабын алып тастау, эхинакокты сарысуын алып тастау, қақпалық гипертензия мен цирроз кезінде ұштастыру, цирроз кезінде өңеш тамырларының түйнеліп кеңеюін лигатуралау, ақырында, ауыстырып орналастыру – осы мен басқаларды хирургтар жасай алады. Бірақ бұл үмітсіздік немесе шұғыл жағдай емі. Сондықтан, ағза дәрілік заттар мен диета көмегімен мәселенi көтеретін болса, сол жақсы. Көптеген ауруларды нышанында анықтауға болады, және дұрыс таңдалған ем мен емделушінің жауапкершілігі кезінде, бауырды қайта қалпына келтіріп, емдеп алуға балады.
Дендеріңіз сау болсын!
MAT-KZ-2100170_V1.0_04_2021
Существует огромное количество заболеваний печени и для каждого из них есть патогенетическое (влияющее на механизмы течения заболевания, на функции организма) или этиотропное лечение (влияющее на причину заболевания). Иногда они могут применяться параллельно. Не всегда терапия ― это лекарства. При лечении заболеваний печени могут использоваться хирургические методы и диетотерапия. Но препараты, всё же, востребованы чаще. О каждом методе лечения вкратце расскажем ниже.
Для лечения заболеваний печени применяются препараты из разных групп. Тут и противовирусные лекарства от гепатитов B и C, и желчегонные препараты, и ферменты, и препараты желчи и многие другие. Но одни из самых широко применяемых лекарств это гепатопротекторы.
К этой условной группе лекарственных средств1 относятся вещества абсолютно разные по происхождению, но все они объединены одной задачей ― нацелены на защиту печени от патологических воздействий. По механизму действия они могут значительно отличаться и иметь разные точки приложения. Поэтому, подбирая препарат важно знать его способ работы.
Основные виды субстратов, которые называют гепатопротективными это:
Каждый из них применяется при разных нозологиях и употребляемо бесконтрольно может привести к негативным последствиям. Поэтому рекомендации врача всегда первичны, несмотря на то, что почти все эти лекарства безрецептурные.
Эти сложные молекулы по своей сути ― особые жиры. Во всех живых клетках есть
тот или иной вид фосфолипидов, они входят в состав клеточной стенки, формируют
биологические мембраны, содержатся в нервной ткани, участвуют в транспорте жиров,
холестерина и улучшают текучесть желчи2. Эти крошечные молекулы очень важны
не просто для здоровья организма, но и для жизни на земле в целом.
В фармакологическом смысле фосфолипиды имеют огромное значение. Они делают
следующую работу:
Причём, чем выше содержание в фосфолипидном препарате полиненасыщенных жирных кислот (ПНЖК), тем ярче проявляются вышеперечисленные свойства3. Такие гепатопротекторы назначаются обычно при:
Переносятся обычно хорошо, имеют высокий профиль безопасности. Но, как и все препараты требуют внимательности при приёме и соблюдения схем, предписанных врачом.
К этой группе можно отнести не только искусственно синтезированную урсодезоксихолиевую кислоту, но и витамины с аминокислотами. Чаще всего спектр применения данных препаратов менее широк. То есть список заболеваний, при которых можно назначать такие вещества, достаточно ограничен. А если руководствоваться принципами современной доказательной медицины, то у витаминов и аминокислот область применения сужается критически. Что касательно урсодезоксихолиевой кислоты, то она является стандартом и препаратом выбора заболеваний, сопровождающихся застоем желчи и аутоиммунным воспалением, например: первичного билиарного цирроза, алкогольной болезни печени4. Препарат назначается строго под контролем врача, потому что очень важно правильно подобрать дозировку и время приёма.
Природа таит в себе много загадок и сокровищ. Каждый год учёные открывают невероятные свойства того или иного активного компонента, выделенного из растений. Но годы уходят на то, чтобы препарат прошёл все необходимые процедуры и испытания, прежде чем оказаться в списках лекарств. А это очень важно. Ведь главный принцип медицины: «Не навреди». Лекарственные свойства приписывают многим травам, применяют их для лечения заболеваний печени. Но доказано эффективных ― очень мало. Чаще всего на самом деле работающие препараты это те, основной компонент которых ― синтезированное вещество, выделенное из растений, а не просто экстракт.
Пренебрегать диетой, особенно при заболеваниях печени нельзя. Ведь правильное питание снимет лишнюю нагрузку с больного органа, а это очень важно. Подробнее о диете при заболеваниях печени читайте в соседней статье. Когда консервативное лечение не помогает, в некоторых случаях с болезнью можно справиться радикальным методом: на помощь приходит хирургия. Удаление желчного пузыря с камнями, удаление эхинококковых кист, шунтирование при портальной гипертензии и циррозе (ТИПСС-метод), лигирование варикозно расширенных вен пищевода при циррозе, пересадка, наконец ― всё это и многое другое умеют хирурги. Но чаще всего это терапия отчаяния или экстренных состояний. Поэтому, чем дольше организм будет справляться с проблемой при помощи лекарств и диеты, тем лучше. Многие заболевания можно выявить в зачатке и при правильно подобранной терапии и ответственности пациента, печень можно восстановить и вылечить. Будьте здоровы!
MAT-KZ-2100170_V1.0_04_2021
